October 2018 – Նարօտ Դավթյան

Հետաքրքիր փաստեր պանդաների մասին

Վայրի հսկա պանդաների կյանքը մոտ 20 տարի է: Captain pandas- ը կարող է ապրել 25-30 տարեկան: [5] Հսկա պանդայի ձագերի տերեւները սկզբում շրջանաձեւ վիճակում են: Քանի որ ձագը աճում է, շրջանները դառնում են արցունքի պես: [2] Հսկա պանդան հայտնվել է վտանգված տեսակների ցանկում 1990 թվականից: Պանդաների համար ամենակարեւոր սպառնալիքներն են հաբիթաթի կորուստը եւ ապակողմնորոշումը: Չինաստանն ընդամենը 5% -ով ավելի է, քան ԱՄՆ-ում, բայց բնակչությունը չորս անգամ է: [7] Պանդաները Չինաստանի խաղաղության խորհրդանիշն են: Օրինակ, հարյուրավոր տարիներ առաջ Չինաստանում պատերազմող ցեղերը կբարձրացնեն դրոշը, որի վրա պատկերված է պանդան `դադարեցնել պատերազմը կամ հրադադարի կոչումը: [6] Փոքրիկ հայտնի Panda փաստը Չինացիները միանգամից հսկա պանդաներ էին հովանավորում, քանի որ հավատում էին, որ իր հողը կախարդական պաշտպանություն է տրամադրել չար ոգիներից Հսկա պանդաները գտնվում են ոչնչացման եզրին, ընդամենը աշխարհում ավելի քան 1000 պանդա է մնացել: Գիտնականները հույս ունեն, որ 2025 թ.-ին կբարձրանան վայրի պանդայի բնակչությունը 5000-ի: [1] Կարմիր պանդան եւ հսկա պանդան կիսում են միեւնույն միջավայրը եւ դիետան, եւ երկու կենդանիները նույնպես վտանգված են: Այնուամենայնիվ, գիտական թեստերը ցույց են տալիս, որ կարմիր պանդան գտնվում է ռախճանի ընտանիքում, իսկ հսկա պանդան գտնվում է արջուկի ընտանիքում: Որոշ գիտնականներ կարծում են, որ հսկա պանդան այնքան առանձնահատուկ է, որ այն պետք է պատկանի սեփական ընտանիքի անդամներին [3]: Լեգենդի համաձայն, panda- ն միանգամից մի ամբողջ սպիտակ արջ էր: Երբ մի փոքրիկ աղջիկ փորձեց խնձորի փաբի փրկել ընձառյուծի կողմից հարձակվելուց հետո, ընձառյուծը սպանեց աղջկան: Պանդասը եկավ իր հուղարկավորությանը `սեւ մոխիրների հագուստով: Երբ նրանք իրենց աչքերը խեղդեցին, միմյանց գրկեցին եւ ականջները ծածկեցին, նրանք սեւ մոխիր էին լվանում [7]: Պանդաները կարող են ուղղակի կանգնել, բայց նրանց կարճ արջի ոտքերը բավարար չեն ուժեղացնելու իրենց մարմինները: Պանդայի ոսկորները երկու անգամ ավելի ծանր են, քան մյուս կենդանիների ոսկորները նույն չափով [4]: Պանդաները աղավնին են. Այլ կերպ ասած, նրանք քայլում են իրենց ճակատային տախտակներով: [4] Պանդաները արագ չեն աշխատում, դանդաղ տոտալը այնքան արագ է, որքան նրանք կարող են գնալ: Ամենաարագ արջը սեւ արջն է, որը կարող է ժամը 35 մղոն անցնել: Դա վերաբերում է որպես արագ, ձի կամ եղջերու:

Test

test

Ծխելուց առաջացող հիվանդություններ

Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության սահմանումով բնակչության առողջության պահպանումը, հիվանդությունների կանխարգելումը եւ առողջ ապրելակերպի խթանումը հանրային առողջապահության հիմնարար ուղղություններն են: Դրանք պահանջում են վարակիչ եւ ոչ վարակիչ հիվանդությունների կանխարգելմանը, դրանց բեռի, հիվանդացության եւ մահացության նվազեցմանը, ինչպես նաեւ առողջ ապրելակերպի խթանմանն ուղղված համակարգված եւ համապարփակ գործողություններ: Այս առումով առանցքային է բնակչության իրազեկվածությունը հանրային առողջապահության առկա վտանգների եւ դրանց կանխարգելման հնարավորությունների մասին։ Ռիսկի գործոնների բացասական ազդեցության եւ դրանց նվազեցման, ինչպես նաեւ վարակիչ եւ ոչ վարակիչ հիվանդությունների կանխարգելման մասին տեղեկացվածությունը կարող է նպաստել սեփական առողջության նկատմամբ անձի պատասխանատվության բարձրացմանը։

Այսօր մեր երկրում շարունակում է առողջապահական լուրջ խնդիր մնալ ծխախոտի օգտագործմամբ պայմանավորված բարձր հիվանդացությունը եւ այդ հիվանդություններից մահացությունը։ Հայաստանում հասուն տարիքի տղամարդկանց կեսից ավելին ամենօրյա ծխախոտ օգտագործող է։

Ծխելը վտանգավոր կախվածություն է, ինչը շատերը լրջորեն չեն գիտակցում

Այդ չարիքից ազատվելու համար պետք է ջանքեր գործադրել։ Ծխելն բացասական մեծ ներգործություն է ունենում մարդու օրգանիզմի վրա եւ մի շարք հիվանդությունների առաջացման պատճառ հանդիսանում։ Նշենք դրանցից մի քանիսը։

ծխելուց առաջացող հիվանդություններ

#4 (8- րդ դաս․)

Դիտել այս կարճ տեսանյութը և նմանատիպ վարժություն կատարել ընկերոջ հետ կամ էլ կարող եք նաև ծնողների հետ փորձել։

2. Կարո՞ղ եք հաշվել պուճուրիկ սև կետիկները

111

3․ If Today is Saturday.
After 71 days which day of the week will it be?

A week has 7 days.

From Sunday to Saturday.

Sunday, Monday, Tuesday, Wednesday, Thursday, Friday, Saturday.

Then, Sunday Again.

71 days has 10 weeks worth of days and then one extra day.

After each week/every seven days, a day of the week is repeated. For,example if today is Monday, seven days hence it’ll be Monday again.

+1 to Monday , Next day of Monday -> Tuesday.

+1 to Tuesday, +2 to Monday , Is the next day of Tuesday -> Wednesday.

+1 to Wednesday, +3 to Monday, Is the next day of Wednesday. -> Thursday.

+1 to Thursday, +4 to Monday, Is the next day of Thursday. -> Friday.

+1 to Friday, +5 to Monday, Is the next day of Friday.-> Saturday.

+1 to Saturday, +6 to Monday, is the next day of Saturday-> Sunday.

+1 to Sunday,+7 to Monday, Is the Next day of Sunday.-> Monday

So, If today is Monday then After seven days it’ll be Monday Again.

Similarly, for 10 Weeks ,i.e; 70 Days, The Day would still be Monday, Therefore for the 71st Day the Day will be the day after Monday, i.e; Tuesday.

So , coming to the problem,

If today is Saturday , After 70 Days It’ll be Saturday Again ( 10 Weeks=70 Days ), And after Seventy-One Days it’ll be the Day after Saturday, i.e, Sunday.

So After Seventy one days you’ll get a Sunday

111

4․ Գիտե՞ք, որ կարող եք որոշել օդի ջերմաստիճանը `լսելով ծղրիդին: Եթե n -ով նշանակենք մեկ րոպեում ծղրիդի արձակած ճռռոցների թիվը, ապա օդի ջերմաստիճանը ֆարենհայտներով կարտահայտվի F = 0.25 n + 37 հավասարությամբ:

ա/ Որոշեք օդի ջերմաստիճանը , եթե ծղրիդի արձակած ճռռոցների թիվը րոպեում եղել է 200 :

F= 0.25.200 + 37=87F

բ/ Ցելսիուսով արտահայտեք օդի ջերմաստիճանի կախվածությունը n-ից: F=1.8C +32

գ/ Որքա՞ն է այսօր օդի ջերմաստիճանը` արտահայտած ֆարենհայտերով:

60աստիճան

5․ Եթե մարդու հասակը h սմ է, իսկ քաշը m կգ, ապա նորմալ մարդու քաշը պետք է որոշվի m = 0.9 h – 90 բանաձևով:

ա/ Որքա՞ն պետք է լինի 150 սմ հասակ ունեցող մարդու քաշը:

հ=150 m=1.5

բ/ Քո հասակի համեմատ արդյոք դու ճիշտ քաշ ունե՞ս: Հաշվիր:

h=151 m=1.51

6. Հայացքը շարժելով աջ ու ձախ՝ նայեք խաչին։ Ի՞նչ է կատարվում։

111

ոչմիբան

7. Մաթեմատիկական սիմվոլների և գործողությունների միջոցով ստացեք ճիշտ հավասարություններ։

0 0 0 = 6 (0! + 0! + 0!)! = 6

1 1 1 = 6 (1+1+1)! = 6

2 2 2 = 6 2+2+2 = 6

3 3 3 = 6 (3*3)-3 = 6

4 4 4 = 6 Sqrt(4) + Sqrt(4)+ Sqrt(4) = 6
Sqrt(4) = 2

5 5 5 = 6 5+(5/5) = 6

6 6 6 = 6 6+6-6 = 6

7 7 7 = 6 7-(7/7) = 6

8 8 8 = 6 Cuberoot(8) + Cuberoot(8) + Cuberoot(8) = 6

9 9 9 = 6 sqrt(9).sqrt(9):sqrt(9)=6

Cuberoot(8) + Cuberoot(8) + Cuberoot(8) = 6
Cuberoot(8) = 2

ՁԿՆԵՐ

Ձկներ, ջրային կենսակեպ վարող քորդավորներ են։ Ապրում են ծովերում,օվկիանոսներում,գետերում և լճերում։ Մարմինը պատված է թեփուկներով, քորդան փոխարինվել է ողնաշարով։

Շնչում են խռիկներով, զարգացումն ընթանում է ջրում։ Ձկների վերնադասը բաժանված է երկու դասերի՝ կռճիկային և ոսկրային։ Կռճիկային ձկների դասին են պատկանում շնաձկների և կատվաձկների կարգերը, իսկ ոսկրային ձկների դասը բաժանվում են չորս ենթադասերի՝ ճառագայթալողակներ, վրձնալողակներ, կռճիկաոսկրայիններ և երկշունչներ։

Ոսկրային թեփուկները

Մարմնի կառուցվածք

Ձկների մարմնի կառուցվածքին ծանոթանանք ոսկրային ձկների դասի, ճառագայթալողակների ենթադասի օրինակով։ Նրանց մարմինը կողքերից սեղմված է և ունի շրջհոսելի ձև։ Ձկների մարմինը կազմված է միմյանց անշարժ միացած 3 բաժիններից՝ գլուխ, իրան և պոչ։ Ձկների մարմինը պատված է ոսկրային թեփուկներով։ Գլխի սահմանը խռիկային ճեղքերը կամ կափարիչներն են, իսկ իրանի և պոչի սահմանը՝ հետանցքը։

Թեփուկները պատված են վերնամաշկի բազմաթիվ գեղձերով, որոնցում արտադրված լորձը թուլացնում է ջրի հետ շփման ուժը և մաշկը պաշտպանում է մանրէներից։ Յուրաքանչյուր թեփուկ առջևի ծայրով խրված է մաշկի մեջ, իսկ հետևի մասով նստած է հաջորդ թեփուկի վրա։ Թեփուկները ձկների աճին զուգընթաց մեծանում են։ Թեփուկներով կարելի է որոշել ձկների տարիքը։

Ձկների վերջույթները լողակներն են։ Կրծքային և փորային զույգ լողակները կատարում են ջրում մարմնի դիրքի պահպանման, դանդաղ տեղաշարժման, կանգառի, շրջադարձ կատարելու և հավասարակշռության դեր, մասնավորապես՝ ջրի խոր շերտեր իջնելու և բարձրանալու ֆունկցիա։ Մեջքի և ենթապոչային (հետանցքի) կենտ լողակները կատարում են ղեկի և տեղաշարժման ֆունկցիա։ Ձկների գլխի վրա գտնվում են երկու աչքերը, որոնք չունեն կոպեր, իսկ աչքերի առջևում՝ քթանցքները։

Ձկներն ունեն հովանավորող գունավորում՝ մեջքի կողմը մուգ է, որը ջրի հատակի ֆոնի վրա նրանց դարձնում է աննկատ։

Կմախք

Ոսկրային ձկների կմախքը

Ձկների առանցքային կմախքը՝ ողնաշարը, կազմված է միմյանց կիպ հարող ոսկրային ողերից։ Ողնաշարը կազմված է իրանի և պոչի բաժիններից։ Իրանի ողերին ամրացած են կողոսկրերը, որոնք մարմնի խոռոչը սահմանազատում են վերևից և կողքերից։ Պոչի հատվածում կողեր չկան։

Իրանի բաժնի ողերը կազմված են մարմնից և ելուստներից՝ վերին և ստորին աղեղներից։ Իրանի մասում վերին աղեղները միանում և կազմում են ողնուղեղային խողովակը, որտեղ տեղավորված է ողնուղեղը։ Ողնաշարն առջևում անշարժ միացած է գլխի կմախքի՝ գանգի հետ։ Գանգը կազմված է գանգատուփից, ծնոտի ոսկրերից, խռիկային աղեղներից և կափարիչներից։ Ձկների գանգը պաշտպանում է գլխուղեղը, իսկ կողերը՝ մարմնի խոռոչի օրգանները։

Կրծքի և փորի զույգ լողակները կազմված են մեծ քանակությամբ մանր ոսկրերից և գոտիներից, որոնց մի մասն ամրացած է գանգին։ Ձկներն ունեն ժապավենաձև, հատվածավորված մկաններ։ Հատկապես լավ են զարգացած իրանի և պոչի մկանները։

Մարսողական համակարգ

Ձկների մեծ մասը գիշատիչներ են, սնվում են որդերով,միջատներով, միջատների թրթուրներով, մանր խեցգետիններով, փոքր ձկնիկներով և ջրային բույսերով։

Ձկների մեծ մասի բերանի խոռոչում կան բազմաթիվ մանր ատամներ, որոնք կատարում են որսը բռնելու ֆունկցիա։ Սնունդը բերանի խոռոչից անցնում է կլան։ Բերանի խոռոչը կլանից սահմանազատված չէ։ Կլանին հաջորդում է կարճ կերակրափողը։ Սննդի մարսումը կատարվում է ստամոքսում և աղիներում։ Ստամոքսի պատերից արտազատվում է ստամոքսահյութ, որի ազդեցությամբ կերն սկսում է մարսվել։ Մասամբ մարսված կերն անցնում է աղիներ։ Ձկներին բնորոշ են լյարդը և ենթաստամոքսային գեղձը։ Լյարդի և ենթաստամոքսային գեղձի ծորանները բացվում են աղիների առջևի բաժնի մեջ։ Սննդի վերջնական մարսումը և ներծծումը կատարվում է աղիներում, իսկ չմարսված մնացորդներն անցնում են հետին աղի և օրգանիզմից հեռանում հետանցքով։

Ոսկրային ձկների մեծ մասն ունի լողափամփուշտ, որն աղիքի հավելված է՝ լցված օդի բաղադրության մոտ գազերի խառնուրդով։

Լողափամփուշտը կատարում է հիդրոստատիկ դեր։ Նրա պատերը պատված են մազանոթներով։ Հարկ եղած դեպքում գազերն արյան մազանոթներով լողափամփուշտից անցնում են արյան մեջ, ձկների մարմնի տեսակարար կշիռը մեծանում է, և նրանք հեշտությամբ տեղաշարժվում են ջրի խոր շերտերը, իսկ երբ գազերն արյունից անցնում են լողափամփուշտի մեջ, լողափամփուշտի ծավալը մեծանում է, մարմինը թեթևանում, ձկները բարձրանում են ջրի վերին շերտերը։ Ջրի նույն խորությունում գտնվելու դեպքում լողափամփուշտի ծավալը չի փոխվում։

Մարսողության համակարգը

Շնչառական համակարգ

Ձկների շնչառությունը

Ձկները շնչում են խռիկներով, որոնք ոսկրային ձկների մոտ արտաքինից ծածկված են խռիկային կափարիչներով։ Խռիկային կափարիչների տակ գտնվում են խռիկային աղեղները, որոնք մի կողմից պատված են վառ կարմիր կամ վարդագույն արյան մազանոթներով հարուստ խռիկային թերթիկներով, իսկ մյուս կողմում գտնվում են դեպի կլանն ուղղված խռիկային առէջները։ Ջուրը խռիկային կափարիչների և բերանի շարժման շնորհիվ անցնում է խռիկներ, ողողում խռիկային թերթիկները, որոնցում կատարվում է գազափոխանակություն։

Արյունատար համակարգ

Ձկների արյունատար համակարգը փակ է և, ի տարբերություն նշտարիկի, ունի երկխոռոչանի սիրտ՝ կազմված նախասրտից և փորոքից։ Սրտից դուրս եկող անոթները կոչվում են զարկերակներ, իսկ արյունը դեպի սիրտ բերող անոթները՝ երակներ։ Ձկների սիրտը լցված է երակային (ածխաթթու գազով հարուստ) արյունով։ Սրտի մկանների կծկման շնորհիվ փորոքից արյունը փորային աորտայով շարժվում է դեպի խռիկներ։ Խռիկներում տեղի է ունենում գազափոխանակություն՝ արյունն ազատվում է ածխաթթու գազից և հագենում թթվածնով, ապա հավաքվում մեջքային աորտայի մեջ և շարժվում բոլոր օրգանները։ Արյունն օրգաններին մատակարարում է թթվածին և սննդանյութեր, իսկ օրգաններից ածխաթթու գազը և ոչ պիտանի նյութերն անցնում են արյան մեջ։ Ածխաթթու գազով և կենսագործունեության արգասիքներով հարստացած արյունը հավաքվում է երակների մեջ և վերադառնում նախասիրտ։ Արյունը շրջապտույտ է կատարում մեկ շրջանով։ Ձկների սրտի կծկումների հաճախականությունը մեծ չէ, ջրում թթվածնի քանակը՝ քիչ, նյութափոխանակությունը դանդաղ է ընթանում, և անհամեմատ քիչ էներգիա է անջատվում։ Ձկները սառնարյուն կենդանիներ են։ Նրանց մարմնի ջերմաստիճանը հաստատուն չէ, ջրի ջերմաստիճանից բարձր է 1-2°С-ով։

Արտազատական համակարգ

Ձկների մարսողության,արտազատական և սեռական համակարգերը

Ածխաթթու գազը ձկների օրգանիզմից հեռանում են խռիկներով, իսկ հեղուկ նյութերը՝ երիկամներով։ Դրանք երկու ժապավենաձև օրգաններ են, որոնք տեղավորված են ողնաշարի կողմնային մասերում լողափամփուշտի վերևում։ Երիկամների արյան մազանոթներից հեռացվող ոչ պիտանի նյութերի գոյանում է մեզը, որը միզածորաններով լցվում է միզապարկ և ապա հեռանում միզանցքով։

Նյարդային համակարգ և զգայարաններ

Ձկների նյարդային համակարգը կազմված է գլխուղեղից,ողնուղեղից և դրանցից դուրս եկող նյարդերից։ Գլխուղեղը տեղավորված է գանգատուփում։ Նրանում տարբերում են հինգ բաժին՝ առջևի ուղեղ, որից դուրս են գալիս հոտառական նյարդերը, միջակա ուղեղ, որից դուրս են գալիս տեսողական նյարդերը, միջին ուղեղ, որտեղից դուրս են գալիս աչքը շարժող մկանների նյարդերը, երկարավուն ուղեղ, որում տեղակայված են կենսական կարևոր կենտրոնները (շնչառության, արյան շրջանառության, մարսողության), և ուղեղիկ, որը հավասարակշռության և շարժումների կարգավորման դեր է կատարում։

Երկարավուն ուղեղի շարունակությունը կազմում է ողնուղեղը, որը տեղավորված է ողնաշարային խողովակում։ Գլխուղեղը և ողնուղեղը բազմաթիվ նյարդերովկապված են ձկների մարմնի տարբեր օրգանների հետ։

Ձկներին հատկում են ոչ պայմանական (բնածին) և պայմանական (ձեռքբերովի) ռեֆլեքսները։

Ձկների նյարդային համակարգի ֆունկցիան լրացնում է կողագիծը։ Կողագիծը մաշկում գտնվող խողովակ է, որն արտաքին աշխարհի հետ հաղորդակցվում է թեփուկների հատուկ անցքերով։

Խողովակների ներսում գտնվում են զգայուն բջիջներ, որոնք ընկալում են ջրի տատանումները։ Այդ բջիջներում առաջացած գրգիռները նյարդերով հաղորդվում են գլխուղեղ։ Կողագծի միջոցով ձկներն ընկալում են ջրի տատանումները, հոսանքի ուժը և ուղղությունը, տարբեր առարկաներից անդրադարձած ալիքները, խուսափում թշնամիներից և ստորջրյա առարկաներին բախվելուց։ Կողագիծը խավար ջրերում ձկների կողմնորոշման, տարածության մեջ մարմնի դիրքը զգալու համար ավելի մեծ նշանակություն ունի, քան աչքերը և այլ զգայարանները։ Ձկներն ունակ են ընկալել ձայնային ազդանշանները, էլեկտրական դաշտի փոփոխությունները, ինչպես նաև արձակել ձայներ։ Նրանք միջավայրում կողմնորոշվում են տեսողության, լսողության, հոտառության, կողագծի և շոշափելիքի զգայարաններով։

Ձկների ճաշակելիքի օրգանները տեղավորված են բերանի խոռոչում և մարմնի տարբեր մասերում՝ մաշկի արտաքին շերտի վրա։ Մաշկում են գտնվում նաև շոշափելիքի բջիջները։ Որոշ ձկներ ունեն նաև բեղիկներ։ Տեսողական զգայարաններն աչքերն են, իսկ լսողական ընկալիչը կազմված է միայն ներքին ականջից և գտնվում է գանգում։ Ձկներն ականջախեցի և լսողական ուղի չունեն։

Բազմացում ու զարգացում

Ձկների ձուն

Ձկները բաժանասեռ կենդանիներ են։ Բազմացման շրջանում տեղափոխվում են սերնդի զարգացման համար բարենպաստ պայմաններ։ Մեծ մասի բեղմնավորումն արտաքին է։ Էգերը ջրում դնում են ձվաբջիջներ (ձկնկիթ), իսկ արուները նրանց վրա թափում են սերմնաբջիջներ պարունակող սերմնահեղուկը։ Բեղմավորված ձվաբջիջներից զարգանում են փոքրիկ ձկնիկները (թրթուրներ), որոնք զարգացման սկզբնական շրջանում սնվում են ձկնկիթում պաշարած դեղնուցով։ Մի քանի շաբաթ անց թրթուրներից զարգանում են թեփուկածածկ մատղաշները։

Ձկնկիթների մի մասը կարող է չբեղմնավորվել կամ կեր դառնալ ջրային տարբեր կենդանիներին։ Դա է պատճառը, որ ձկները շատ բեղուն են՝ դնում են մեծ թվով ձկնկիթ, իսկ որոշ տեսակներ խնամք տանում սերնդի նկատմամբ։ Օրինակ՝ գետի պերկեսը դնում է 200-300 հազար ձկնկիթ, ձողաձուկը՝ 1 միլիոն, թառափը՝ 2,5 միլիոն և այլն։ Եռասեղ փշաձկան էգը ջրիմուռներից պատրաստած բներում դնում է 60-70 ձկնկիթ, իսկ արուն պաշտպանում է ձկնկիթը և ապա՝ թրթուրներին։ Թիլապիայի նարուն ձկնկիթը պահում է բերանում, իսկ ծովաձիուկը՝ հատուկ պարկում։

Փաստեր բնության մասին

Ավստրալիայում Մեծ խոչընդոտի առագաստը հանդիսանում է աշխարհի խոշորագույն ռեֆի համակարգը:

Թափոնների հիերարխիան կամ 3 R- ը (կարեւորության դեպքում) կրճատում են, կրկին օգտագործում եւ վերամշակում:

Երկրի վրա գտնվող հրաբուխների շուրջ 75% -ը հայտնաբերված է Խաղաղ օվկիանոսի ռինգում, որը գտնվում է Խաղաղ օվկիանոսի շրջանում, որտեղ գտնվում են տեկտոնիկ թիթեղները:

Ամազոնում հսկա ջրվեժները կարող են աճել ավելի քան 6 ոտնաչափ տրամագծով:

Երկրի ամենամեծ օվկիանոսը Խաղաղ օվկիանոսն է:

Երկրի ամենամեծ անհատական ծաղիկը `Rafflesia arnoldii կոչվող գործարանից: Ծաղիկները հասնում են 1 մետրի (3 ոտնաչափ) տրամագծին եւ կշռում են շուրջ 10 կգ:

Երկրի մակերեսին բույսեր գոյություն ունեն մոտ 400 միլիոն տարի:

Ի տարբերություն մարդկանց, կովերը եւ ձիերը քնում են, երբ կանգնում են:

Երբ միջատում է Venus Fly Trap- ի մազերը, այն գործադուլ է անում գործարանի վրա, փակելու, զոհը թրթռելու եւ թթվի լուծարելու համար:

Չնայած Բեւեռային Արջուկներն ունեն սպիտակ, փափուկ մորթիներ, նրանց մաշկը իրականում սև է:

Առյուծներն ավելի լավն են, քան արական առյուծները եւ մեծ հպարտության համար անում են որսը:

Վերջին 20 տարիների ընթացքում մարդու գործունեության արդյունքում CO2 մակարդակի բարձրացման շուրջ եռամսյակները բենզինի վառելիքի այրման հետեւանք են: Մնացած մասը հիմնականում կազմված է հողօգտագործման փոփոխություններից, ինչպիսիք են անտառահատումը:

Երկրի ամենախոշոր հողային կաթնասունները փղերն են:

Ծնվել է 1809 թվականին, Չարլզ Դարվինը անգլերեն բնագետ էր, ով մշակել է բնական ընտրության գաղափարը եւ փոխել էվոլյուցիայի մասին մտածելակերպը:

Իմ կատարած թարգմանությունները

Դեղային բույսեր – անգլերեն

հայերեն տարբերակը՝ այստեղ

Երկիրը 100 տարի անց – անգլերեն

հայերեն տարբերակը՝ այստեղ

Տիեզերք – անգլերեն

հայերեն տարբերակը՝ այստեղ

Փաստեր բնության մասին – անգլերեն

հայերեն տարբերակը՝ այստեղ

Ձկներ – անգլերեն

հայերեն տարբերակը՝ այստեղ

Տիեզերք

Տիեզերքը այն ամենն է, ինչ մենք կարող ենք ձեռք բերել, զգալ, չափել կամ հայտնաբերել: Այն ներառում է կենդանի բաներ, մոլորակներ, աստղեր, գալակտիկաներ, փոշու ամպ, լույս: Մինչեւ Տիեզերքի ծնունդը, ժամանակը, տարածությունը եւ գործը գոյություն չունեին: 296495EA-4735-4B31-A020-A809F6217E16

Տիեզերքը պարունակում է միլիարդավոր գալակտիկաներ, որոնցից յուրաքանչյուրն ունի միլիոնավոր կամ միլիարդավոր աստղեր: Աստղերի եւ գալակտիկաների տարածությունը հիմնականում դատարկ է: Այնուամենայնիվ, նույնիսկ աստղերից եւ մոլորակներից հեռավոր վայրեր են պարունակում փոշու ցրված մասնիկներ կամ մի քանի հիդրոէլեկտրական ատոմներ, մեկ խորանարդ սանտիմետրով: Տիեզերքը նաեւ լցվում է ճառագայթմանով (օրինակ `թեթեւ եւ ջերմ), մագնիսական դաշտերում եւ բարձր էներգիայի մասնիկներ (օրինակ, տիեզերական ճառագայթներ):
Տիեզերքը աներեւակայելի հսկայական է: Այն կվերցնի ժամանակակից ռեակտիվ մարտիկ ավելի քան մեկ միլիոն տարի, որպեսզի մոտենա աստղին մոտակա աստղին: Ճանապարհի լույսի արագությամբ (300.000 կմ / վայրկյան) ճամփորդում է, որ կլիներ 100.000 տարի, որպեսզի անցնենք մեր Երկաթի ուղին:

Ոչ ոք չգիտի Տիեզերքի ճշգրիտ չափը, քանի որ չենք կարող տեսնել եզրագիծը, եթե կա մեկը: Բոլորը գիտենք, որ տեսանելի Տիեզերքը առնվազն 93 միլիարդ լուսային տարի է: (Թեթեւ տարի է, հեռավորության լույսը մեկ տարվա ընթացքում մոտավորապես 9 տրիլիոն կիլոմետր է):

Տիեզերքը միշտ չէ, որ նույն չափսը: Գիտնականները կարծում են, որ այն սկսվել է Մեծ պայթյունից, որը տեղի է ունեցել շուրջ 14 միլիարդ տարի առաջ: Այդ ժամանակից ի վեր Տիեզերքը շատ արագ ընդլայնվում է արտաքինով: Այսպիսով, մենք տեսնում ենք տիեզերքի տարածքը միլիարդավոր անգամ ավելի մեծ է, քան այն ժամանակ, երբ Տիեզերքը շատ երիտասարդ էր: Գալակտիկաները նույնպես շարժվում են ավելի հեռու, քանի որ տարածքը տարածվում է:

https://www.esa.int/esaKIDSen/SEMX4EBE8JG_OurUniverse_0.html

Դեղային բույսեր

Բազմաթիվ բույսեր արտադրում են յուրահատուկ նյութեր իրենց արմատներից, տերեւներից, ծաղիկներից կամ սերմերից, որոնք օգնում են նրանց: Օրինակ, որոշ բույսեր դառնում են նատուրալ համտեսող նյութեր `պաշտպանելու իրենց բուսական ուտելիք կենդանիներից: Մարդկանցից շատերը վաղուց արդեն հավաքել են այդ նյութերը, որոշ հիվանդությունների բուժման համար բուսական դեղամիջոցներ ստեղծելու համար: Ժամանակակից դեղամիջոցներում օգտագործվող հզոր թմրամիջոցների մեծ մասը բույսերից բխող: Այսօրվա բույսերի վրա հիմնված դեղերը վերաբերվում են մի շարք հիվանդությունների, գլխացավանքից մինչեւ քաղցկեղ:

ԴԵՂԱՄԻՋՈՑ
Ալոե վարդը հալվեի հյութ է, արեւադարձային Աֆրիկայից բխող բույսի մի տեսակ, բայց այլ կերպ մշակվում է: Հյութը պարունակում է ալոնին կոչվող քիմիական նյութ, որն օգտագործվում է կոսմետիկայի եւ բժշկության մեջ: Դրա բուժիչ հատկությունները հատկապես օգտակար են այն որպես լյարդի եւ գելի բաղադրիչ, որոնք այրվում են այրոցներով, ներառյալ արեւայրուկը: Այն կարող է օգտագործվել նաեւ խորտակվող միջատներին խաբելու համար:
ԲՈՒՅՍԵՐՈՎ ԴԵՂԵՐ

ԽԵԼԼԱ

Միջերկրածովյան խոտաբույսը նաեւ հայտնի է որպես արգանդի հոտ, պարունակում է քիմիական նյութ, որը բացում է արյան անոթները, բարելավելով արյան հոսքը դեպի սրտի եւ բացում է թոքերի շնչառական խողովակները: Քիմիական նյութը օգտագործվում է դեղամիջոցներում `բուժելու ասթմա եւ անգինա (ցավը, սրտի խնդիրների պատճառով):

MADAGASCAR PERIWINKLE
Մադագասկարի պերիվիքլը շաքարախտի եւ որոշակի քաղցկեղների բուժման համար օգտագործվող դեղերի աղբյուրն է, ինչպիսիք են Hodgkin- ի հիվանդությունը եւ սուր լեյկոզը: Hodgkin- ի հիվանդության բուժման դեղը ավելացրել է հիվանդի գոյատեւման հնարավորությունը մեկից հինգից մինչեւ ինը տասը-տասը

QUININE
Այս արեւադարձային ծառի հյութը պարունակում է քինին կոչվող թմրանյութ: Quinine- ն օգտագործվում է մալարիայի կանխարգելման եւ բուժման մեջ, մահացու հիվանդություն `մոծակների կողմից: Մալարիան պատասխանատու է ամեն տարի աշխարհում հազարավոր մարդկանց մահվան համար:
MEADOW SAFFRONԱյս փոքրիկ բույսը պարունակում է կոլխիցին կոչվող քիմիական նյութ, որն օգտագործվում է ռեւմատիզմի եւ բորբոքման բուժման համար: Քանի որ ձգտում է կանխել բջիջները շատ արագ բաժանելը, կոլչիցինը նույնպես օգտագործվում է քաղցկեղի որոշ տեսակներին ճնշելու համար:

OPIUM POPPY
Ափիոնը ցավազրկող թմրանյութ է, որն արտանետվում է ափիոնի խոտաբույսի չմշակված սերմերից: 1806 թվականին գերմանացի գիտնականը ափիոնից դեղորայքի մորֆին է մեկուսացրել: Morphine- ը եւ դրա ածանցյալները, ինչպիսիք են հերոինը եւ կոդինինը, շարունակում են մնալ կարեւոր ցավազրկողներ:

MEADOWSWEET
Meadowsweet- ը եվրոպական բուսական ծաղիկ է, որը աճում է խոնավ հողի եւ մարգագետինների մեջ: Այն օգտագործվել է ցավից ազատվելու համար, պայմանների բուժման համար, ներառյալ գլխացավերը, արթրիտը եւ ռեւմատիզմը:

RAUVOLFIA
Rauvolfia- ն փոքր, փայտամշակող գործարան է, որը աճում է արեւադարձային թռչնի անտառներում: Այն պարունակում է reserpine, քիմիական նյութ, որն արդյունավետորեն ազատում է օձի խայթոցներից եւ կարիճային ախորժակներից: Reserpine- ը որոշակի հոգեկան հիվանդությունների բուժման համար առաջին տանգկիլինգն էր: Այն նաեւ նվազեցնում է արյան ճնշումը

Magic Power of Herbal Plants

Many plants produce special substances in their roots, leaves, flowers, or seeds that help them to survive. For example, some plants make nasty-tasting substances to defend themselves against plant-eating animals. Since earliest times, people have gathered these substances to create herbal medicines to treat certain diseases. Many of the powerful drugs used in modern medicines originated in plants. Today’s plant-based drugs treat a range of diseases, from headaches to cancer.

GATHERING BARK

Rainforest people possess valuable knowledge about medicinal plants. With proper research, scientists believe they might find cures for some of the world’s deadliest diseases among rainforest plants. Some of these plants have not even been discovered yet. Unfortunately, rainforests are being destroyed. As they disappear, so do thousands of possible life-saving drugs.

MEDICINAL JUICE

Aloe vera is the thick juice of the aloe, a type of plant that comes from tropical Africa but is also cultivated elsewhere. The juice contains a chemical called alonin, that has been used in cosmetics and medicine. Its healing properties have made it especially useful as an ingredient for lotions and gels that soothe burns, including sunburn. It can also be used to repel biting insects.

FROM PLANTS TO MEDICINES

KHELLA

Also known as toothpickweed, this Mediterranean herb contains a chemical that opens up blood vessels, improving blood flow to the heart, and opens the breathing tubes of the lungs. The chemical has been used in medicines to treat asthma and angina (pain due to heart problems).

MADAGASCAR PERIWINKLE

The Madagascar periwinkle is the source of drugs used to treat diabetes and certain cancers, such as Hodgkin’s disease and acute leukaemia. The drug for treating Hodgkin’s disease has increased patients’ chances of survival from one-in-five to nine-in-ten.

QUININE

The bark of this tropical tree contains a drug called quinine. Quinine is used in the prevention and treatment of malaria, a deadly disease carried by mosquitoes. Malaria is responsible for thousands of human deaths around the world every year.

MEADOW SAFFRON

This little plant contains a chemical called colchicine, which has been used to treat rheumatism and gout. As it tends to prevent cells from dividing too quickly, colchicine has also been used to suppress some types of cancer.

COCA PLANT

The coca plant grows naturally in South America and is the source of the drug cocaine. Although cocaine can be abused and is associated with addiction, it has also been used responsibly by doctors as a local anaesthetic and for pain relief.

OPIUM POPPY

Opium is a pain-killing drug extracted from the unripe seed pods of the opium poppy. In 1806, a German scientist isolated the drug morphine from opium. Morphine and its derivatives, such as heroin and codeine, remain important pain relievers.

MEADOWSWEET

Meadowsweet is a European wildflower that grows in wet soils and marshes. It has been used for pain relief in the treatment of many conditions, including headaches, arthritis, and rheumatism.

RAUVOLFIA

Rauvolfia is a small, woody plant that grows in tropical rainforests. It contains reserpine, a chemical that effectively relieves snake bites and scorpion stings. Reserpine was the first tranquillizer used to treat certain mental illnesses. It also lowers blood pressure

ԽԵԼԼԱ